E-ticaret, günümüzde hızla gelişen teknoloji ve internetin yaygınlaşmasıyla birlikte popüler hale geldi. İnsanların alışveriş alışkanlıklarının değişmesi, zamandan ve mekandan bağımsız olarak alışveriş yapabilme imkânı, e-ticareti cazip kılıyor. Özellikle mobil cihazların yaygınlaşması, güvenli ödeme sistemlerinin gelişmesi ve geniş ürün yelpazesi sunan platformların artması, e-ticaretin benimsenmesini hızlandırdı. Bu değişimler, e-ticareti küresel ticaretin önemli bir parçası haline getirdi.
E-ticaret vergisi nedir?
Geleneksel ticarette olduğu gibi e-ticaret de devlet tarafından çeşitli vergilendirme kurallarına tabiidir.
E-ticaret vergisi, internet üzerinden gerçekleştirilen ticari işlemlerden alınan vergiyi ifade eder.
E-ticarette satıcılar tıpkı geleneksel ticarette olduğu gibi fatura kesmekle yükümlüdür.
E-ticarette satıcıların ödemekle yükümlü olduğu vergi çeşitleri nelerdir?
E-ticarette satıcıların ödemekle yükümlü olduğu vergi çeşitleri, satıcının faaliyet gösterdiği ülkenin vergi mevzuatına bağlı olarak değişebilir. Türkiye’de genel olarak e-ticaret satıcılarının ödemesi gereken başlıca vergi türleri şunlardır:
1. Katma Değer Vergisi (KDV)
E-ticaret satıcıları, sattıkları mal ve hizmetler için KDV ödemek zorundadır. KDV oranları satılan ürüne veya hizmete ve ülkeye göre değişiklik gösterebilir. Satıcılar, satışları üzerinden topladıkları KDV’yi aylık olarak vergi dairesine beyan edip ödemelidir. Satılan malın veya hizmetin türüne göre Katma Değer Vergisi oranı değişiklik gösterir.
10 Temmuz 2023’te Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre %18 KDV uygulanan ürün ve hizmetlerin KDV oranı %20’ye; %8 KDV uygulanan ürün ve hizmetlerin KDV oranı ise %10’a çıkarılmıştı.
%10 KDV uygulanan ürün grupları arasında tekstil ürünleri, giyim ürünleri,tiyatro, sinema gibi kültürel etkinlikleri, otel konaklama, yeme ve içme sektörü yer alıyor.
%20 KDV uygulanan ürün grupları arasında ise elektronik eşyalar, mobilya ve ev dekorasyon ürünleri, beyaz eşya, otomativ, ayakkabı, temizlik ve bakım ürünleri, ofis malzemeleri, spor malzemeler gibi ürün grupları yer alıyor.
2. Damga Vergisi
Damga vergisi, belirli belgeler ve sözleşmeler üzerinden alınan bir vergidir ve bu belgelerin düzenlenmesi durumunda vergi ödemesi gerekebilir. E-ticaret işlemleri için yapılan sözleşmeler bu vergiye tabidir. Aşağıdaki durumlardan doğacak vergiler damga vergisi olarak geçer:
Sözleşmeler ve anlaşmalar: E-ticaret işletmeleri tarafından yapılan tedarik, işbirliği veya diğer ticari sözleşmeler damga vergisine tabi olabilir. Örneğin, büyük bir tedarik anlaşması, kira sözleşmesi veya iş ortaklıkları için yapılan yazılı sözleşmeler.
Finansal belgeler: E-ticaret işletmelerinin finansal işlemleri için düzenlenen bazı belgeler (örneğin, kredi sözleşmeleri, borçlanma belgeleri) damga vergisine tabi olabilir.
Resmi belgeler ve başvurular: Devlet kurumlarına yapılan bazı resmi başvurular ve düzenlenen belgeler için de damga vergisi ödenmesi gerekebilir. Örneğin, ruhsat başvuruları veya resmi izinler.
Fatura ve irsaliyeler: Bazı ülkelerde fatura ve irsaliyeler üzerinden de damga vergisi alınabilir. Ancak bu durum, her ülkenin vergi mevzuatına göre değişiklik gösterebilir.
3. Geçici Vergi Beyannamesi
Türkiye’de belirli dönemler için hesaplanan ve ödenen geçici verginin beyan edilmesi amacıyla kullanılan bir vergi beyannamesidir. E-ticaret işletmeleri de diğer ticari faaliyetler gibi geçici vergi ödemekle yükümlüdür. Geçici vergi, gelir veya kurumlar vergisinin peşin olarak dört dönem halinde ödenmesidir ve yıl sonunda hesaplanan nihai vergiden mahsup edilir.
Geçici vergi, ticari kazanç elde eden gerçek kişiler (şahıs şirketleri) ve kurumlar (sermaye şirketleri) tarafından ödenir. E-ticaret işletmeleri, elde ettikleri ticari kazanç üzerinden geçici vergi ödemek zorundadır.
Geçici vergi oranları, gelir ve kurumlar vergisi oranlarına göre belirlenir. Gelir vergisi mükellefleri için %15, kurumlar vergisi mükellefleri için %25 oranında hesaplanır.
Geçici vergi, üçer aylık dönemler itibarıyla hesaplanır ve beyan edilir. Dönemler şu şekildedir:
1. Dönem: Ocak – Şubat – Mart
2. Dönem: Nisan – Mayıs – Haziran
3. Dönem: Temmuz – Ağustos – Eylül
4. Dönem: Ekim – Kasım – Aralık
Her dönemin sonundan itibaren takip eden ikinci ayın 17. günü akşamına kadar geçici vergi beyannamesi verilmelidir.
4. Basit usulde yıllık gelir vergisi
Basit usulde vergilendirme, küçük ölçekli esnaf ve sanatkârlar için kolaylık sağlayan bir vergilendirme yöntemidir. E-ticaret yapan küçük işletmeler ve bireysel satıcılar da belirli şartları sağladıkları takdirde basit usulde vergilendirmeden yararlanabilirler. Bu, e-ticaret faaliyetlerini yürütenlerin vergi yükümlülüklerini daha kolay bir şekilde yerine getirmelerini sağlar. Bu vergi yılda bir kez ödenir ve önceki yılın kârı üzerinden hesaplanır. Ödeme tutarı kârın %15’i ile %35’i arasında değişir. Bu vergi iki taksit ile ödenir. İlk taksit kâr ile kapatılan yılı takip eden Şubat ayında, diğer taksit ise Haziran ayında ödenir.
5. Yıllık Gelir Vergisi
E-ticarette yıllık gelir vergisi, internet üzerinden yapılan ticari faaliyetlerden elde edilen kazanç üzerinden hesaplanan ve ödenen gelir vergisidir. E-ticaret faaliyetinde bulunan bireyler veya işletmeler, gelir vergisi mevzuatına tabi olarak belirli dönemlerde gelirlerini beyan eder ve bu gelir üzerinden hesaplanan vergiyi öderler.
E-ticaret faaliyetinde bulunan gerçek kişiler (bireysel satıcılar) ve tüzel kişiler (şirketler), elde ettikleri kazançlar üzerinden gelir vergisi mükellefi olurlar. Bu kazançlar, gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilir ve vergiye tabi tutulur.
E-ticaret yoluyla elde edilen gelirler genellikle “ticari kazanç” olarak kabul edilir. Gelir vergisi hesaplanırken, elde edilen brüt gelirden giderler düşülerek net kazanç bulunur. Net kazanç üzerinden gelir vergisi hesaplanır.
E-ticaret gelirleri, bir takvim yılı içinde elde edilen kazançları kapsar ve bir sonraki yılın Mart ayında yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilir. Hesaplanan vergi, Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir.
Üçer aylık dönemlerde geçici vergi beyannamesi verilerek yıl içinde geçici vergi ödenir. Geçici vergi, nihai yıllık gelir vergisinden mahsup edilir.
Gelir vergisi oranları, artan oranlı bir tarife ile hesaplanır. 2024 yılı için Türkiye’de uygulanan gelir vergisi tarifesi örneği:
32.000 TL’ye kadar %15
70.000 TL’nin 32.000 TL’si için 4.800 TL, fazlası %20
250.000 TL’nin 70.000 TL’si için 12.400 TL, fazlası %27
880.000 TL’nin 250.000 TL’si için 61.000 TL, fazlası %35
880.000 TL’den fazlasının 880.000 TL’si için 281.500 TL, fazlası %40
Bir e-ticaret işletmesinin yıllık kazancını ve giderlerini göz önünde bulundurarak gelir vergisi hesaplamasını bir örnekle açıklayalım:
Brüt gelir: 200.000 TL
Giderler: 100.000 TL
Net kazanç: 200.000 TL – 100.000 TL = 100.000 TL
Gelir vergisi tarifesine göre hesaplama:
İlk 32.000 TL için: 32.000 TL * %15 = 4.800 TL
70.000 TL’nin 32.000 TL’si için 4.800 TL, fazlası %20: (70.000 TL – 32.000 TL) * %20 = 7.600 TL
Kalan 30.000 TL için %27: 30.000 TL * %27 = 8.100 TL
Toplam gelir vergisi:
4.800 TL + 7.600 TL + 8.100 TL = 20.500 TL
6. Kurumlar Vergisi
E-ticarette kurumlar vergisi, Türkiye’deki ticari işletmelerin elde ettikleri kazançlar üzerinden ödedikleri bir vergi türüdür. Bu vergi, şirketlerin veya ticari işletmelerin ticari kazançlarına uygulanan bir vergidir. E-ticaret siteniz sermaye şirketi veya tüzel kişi unvanına sahipse kurumlar vergisi ödemeniz gerekir.
Kurumlar vergisi mükellefleri, ticari, zirai veya serbest meslek faaliyetiyle uğraşan tüzel kişiler ve kurumlar ile iş ortaklıklarını kapsar. Türkiye’de kurumlar vergisi mükellefleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
Ticari işletmeler: Anonim şirketler (A.Ş.), limited şirketler (Ltd. Şti.), sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler (S.P.K.S.), kooperatifler gibi ticari işletmeler kurumlar vergisine tabidir.
Yabancı şirketler: Türkiye’de iş yapan ve ticari faaliyetlerini sürdüren yabancı şirketler de kurumlar vergisine tabidir. Bu şirketlerin Türkiye’deki gelirleri üzerinden vergi ödemeleri gerekmektedir.
Kamu kurumları ve teşebbüsleri: Devletin çeşitli kurumları, belediyeler, il özel idareleri gibi kamu teşebbüsleri de kurumlar vergisine tabidir.
Dernekler ve vakıflar: Ticari nitelikte faaliyet gösteren dernekler ve vakıflar da kurumlar vergisine tabi olabilir. Bu kurumlar, ticari kazançlarını vergilendirme açısından değerlendirilir.
Kamu iktisadi teşebbüsleri: Kamu iktisadi teşebbüsleri, yürüttükleri ticari faaliyetler dolayısıyla kurumlar vergisine tabi tutulur.
Kolektif şirketler: Komandit şirketler, adi ortaklıklar ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler de kurumlar vergisine tabi olabilir, ancak bu durum genellikle sermaye şirketlerinden farklıdır.
Türkiye’de kurumlar vergisi oranı sabit olarak %25’tir (2024 itibarıyla). Bu oran, işletmenin elde ettiği ticari kazancın vergilendirilmesinde uygulanır. Kurumlar Vergisi mükellefleri beyannamelerini hesap dönemi bitimini izleyen ayı takip eden 4. ayın 25. gününe kadar vermelidir.
7. Gümrük Vergisi
E-ticarette gümrük vergisi, ülkeler arasında yapılan ticarette ithalat veya ihracat yapılan ürünlerin gümrük idaresi tarafından belirlenen vergisidir. Bu vergi, malın ithalat veya ihracat işlemi sırasında gümrük makamları tarafından tahsil edilir ve genellikle malın değerine göre belirlenir. E-ticarette gümrük vergisi, uluslararası ticarette ülkeler arasındaki ticaret akışını düzenlemek ve vergilendirmek amacıyla uygulanır.
Gümrük vergisi genellikle ithal edilen veya ihrac edilen malın değeri üzerinden hesaplanır. Gümrük tarife cetveli, her mal için belirli bir vergi oranı veya sabit bir miktarda vergi belirler. Bu oranlar ülkeden ülkeye ve mal türüne göre değişiklik gösterebilir.
