İşletmeler, kar marjlarını artırabilmek, müşteri beklentilerini karşılayabilmek ve büyüyebilmek için maliyetlerini minimumda tutmalıdır. Genel olarak hem fiziki mağazalara sahip işletmelerin hem e-ticaret yapan işletmelerin maliyetlerini düşürmelerinde etkili stok kontrolü çok önemli bir yer tutar. Bir işletmenin en önemli varlık değerini elindeki mal ve hizmetlerinin stokları oluşturur. Bu nedenle doğru bir şekilde uygulanan stok kontrol yöntemi işletmenin karlılığını doğrudan etkiler.
Bu yazımızda stok nedir, stok yönetimi nedir, stok tutmanın işletmeler için avantajları nelerdir gibi önemli konulardan ve e-ticaret yapan işletmelerin etkili stok kontrolünü sağlayan stok kontrol yöntemlerinden bahsedeceğiz.
İlgili içerik:
E-ticarette stok yönetimi yaparken dikkat edilmesi gerekenler
Stok nedir?
Stok, işletmelerin ticari satış faaliyetlerini sürdürebilmek ve müşterilerinin taleplerini karşılayabilmek için envanterlerinde bulundurdukları, işletmenin sahip olduğu ürün, malzeme, hammadde gibi varlıklarına denir. Ürün stokları farklı birkaç şekilde olabilir;
Ham madde stoğu: Üretim sürecinde kullanılan hammadde ve sarf malzeme stoğu.
Yarı mamul stoğu: Üretim sürecinde işlenmiş veya montajı tamamlanmamış stoklar.
Bitmiş ürün stoğu: Üretim sonunda elde edilen ve kullanıma hazır stok.
Mevcut ürün stoğu: Depolarda veya mağazalarda satışa hazır durumda bulunan stok.
Güvenlik stoğu: Tedarik zinciri kesintileri, talep dalgalanmaları veya beklenmedik durumlar için ekstra bulundurulan stok.
Döngü stoğu: Üretim ve kullanım aktarımlarını birbirine bağlamak için aktarım amaçlı kullanılan stok.
Stok yönetimi nedir?
İşletmeler stok kontrolü yaparak hammadde, malzeme, ürün ve diğer ihtiyaçlarının yeterli miktarda bulunup bulunmadığı hakkında bilgi sahibi olurlar. Bu nedenle stok yönetimi, bir işletmenin satış operasyonunu sağlıklı bir şekilde yürütebilmesi için temel ihtiyaçtır. İşletmelerin sahip oldukları stokları etkili bir şekilde kontrol etmesi, muhafaza etmesi ve optimize etmesi stok yönetim sürecini oluşturur.
Stok yönetim sürecinde ürün tedarik zinciri, müşteri talepleri, stok hareketleri yönetilerek satış operasyonunun düzgün bir şekilde yürütülmesi amaçlanır.
E-ticaret stok yönetiminin işletmeler için avantajları nelerdir?
E-ticaret stok yönetimi, işletmelerin sürdürebilirlikleri ve karlılıkları için kritik bir öneme sahiptir.
Doğru stok yönetimi ile işletmenize sağlayacağınız avantajlara gelin bakalım;
- Talep tahmini yapmanıza yardımcı olur: Ürününüz için gelecekte oluşabilecek talepleri tahmin ederken, mevcut stoğunuzun güvenliğini sağlar, fazla stok yapmanıza veya stoksuz kalmanıza engel olabilirsiniz.
- Stok seviyelerinin optimizasyonunu sağlar: İhtiyaç duyduğunuz maksimum ve minimum stok güvenliğini belirler. Bu sayede stok maliyetlerinizi en aza indirir.
- Tedarik zinciri yönetiminizi kolaylaştırır: Tedarikçilerinizle işbirliği yaparken malzeme tedariği, üretim zamanlaması, sipariş maliyetlerinizi planlamanıza yardımcı olur.
- Stok hareketlerini izlemenizi sağlar: Ürünlerinizin alınması, depolanması, sevkiyatı, satışı gibi hareketleri izlemenizi sağlar. Böylece hangi ürünlerin daha çok satıldığı, elinizdeki stok miktarlarına kolayca erişebilirsiniz.
- Stok hareketlerinde zamandan tasarruf sağlar: Ürünlerin stoğa alınması, çıkışlarının yapılması sürecinde size zaman tasarrufu sağlar.
- Müşteri memnuniyeti oranını yükseltir: Müşteri taleplerinizi hızlı ve doğru bir şekilde yanıtlamanıza, zamanında teslimat yapmanıza olanak sağlar.
- Maliyet kontrolünüzü optimize eder: Fazla stok tutmanın neden olabileceği maliyet yükselmelerine ve stoksuz kalarak satış kaybına uğramanıza engel olur. Doğru stok yönetimi maliyetleri düşürür, müşteri sayınızı artırır.
- Veri analitiği ile tahmin imkanı sunar: Satış trendlerini ve pazar davranışlarını analiz ederek, tahmini talep hakkında size bilgi verir ve stok miktarınızı buna göre ayarlamanızı sağlar.
E-ticaret stok kontrol yöntemleri nelerdir?
E-ticaret işletmeleri için doğru stok yönetimi, gereksiz maliyetlerin önlenmesine ve müşteri memnuniyetinin karşılanmasına yardımcı olur. Bu nedenle stok kontrolü ve yönetimi, işletmeler için stratejik bir konuma sahiptir. Stok kontrolünün doğru bir şekilde yapılmaması fazla stok tutma, stoksuz kalma, depolama ve yönetim hizmetleri maliyetinde artış ve satış sürecinde aksamalar yaşatır.
E-ticaret stok kontrolü, ticari ürün stoklarını etkili bir şekilde yönetmenin merkezini oluşturur.
Stok kontrol yöntemlerini iki ana başlık altında toplayabiliriz; fiziksel stok kontrol yöntemi ve yazılımsal stok kontrol yöntemi.
İşte e-ticaret stok kontrol yöntemleri;
1- Fiziksel stok kontrolü
Fiziksel stok kontrolü işletmelerin depolarında manuel olarak yaptığı sayımlardır.
Fiziksel stok kontrolünün de kendi içinde farklı yöntemleri vardır. Fiziksel stok kontrol yöntemlerinden birkaç tanesini sıralayacak olursak;
Gözle kontrol yöntemi:
Tamamen manuel stok kontrol yöntemidir. Gözle kontrol yönteminde personel işletme tarafından istenen zaman periyodlarında ürünleri tek tek sayarak stok miktarını raporlar. Gözle kontrol yöntemi, kişisel bir sayıma dayandığından hata olasılığı çok fazladır.
ABC (Always Better Control) stok yönetimi
ABC (Always Better Control) stok yönetimi, ürünlerin işletme açısından taşıdıkları öneme göre stok yönetiminin yapılmasıdır. ABC stok yönetimi sistemi, stokta bulunan malların, yıllık tüketim değerleri ve maddi değer bakımından değerlerine göre sınıflandırarak yönetilmesidir. Buna göre A grubundaki mallar tüketimi az ama maliyeti yüksek ürünleri, C grubundaki mallar tüketimi fazla ama maliyeti düşük ürünleri, B grubundaki mallar ise A ve C grubu arasında konumlandırılarak sayı ve maddi değeri orta seviyede olan ürün gruplarını temsil eder.
Çift kutu stok kontrol yöntemi
Çift kutu stok kontrol yönteminde, depodaki her malzeme biri daha büyük olan iki farklı kutuda tutulur. Büyük kutudaki malzeme bittiğinde yeniden malzeme siparişi verilir. Yeni malzeme siparişi depoya ulaşana kadar küçük kutudaki malzemeler kullanılır.
Sabit sipariş miktarı yöntemi
Fiziksek stok kontrol yöntemlerinden bir diğeri sabit sipariş miktarı yöntemidir. Bu yöntemde genellikle bir üründe belli miktarda kullanım yapıldıktan sonra ürün siparişi verilir. Diyelim ki bir kahve dükkanınız var ve kahve paketlerinizden 50 tanesini kullandığınızda veya sattığınızda elinizde hala kahveniz varken kahve siparişini oluşturursunuz. Böylece stoksuz kalmanın önüne geçmiş olursunuz. Sipariş miktarının sabit olması bazen ürün talebini karşılamada sorun yaratabilir. Stok kontrol yöntemi olarak sabit sipariş miktarı yöntemini kullanmak olası tüketim artışında stoklarınızın yetersiz kalmasına neden olabilir. Sabit sipariş miktarı stok yönteminin sağlıklı işleyebilmesi için tüketim hızının da sabit olmasının gerekir. Tüketim hızı da sabit ise talep karşılamakla ilgili sorununuz ortadan kalkar.
Sabit sipariş periyodu yöntemi
İşletmeler, ihtiyaç duydukları stok malzemeleri için belirli aralıklarla sipariş oluştururlar. Sabit sipariş miktarını yönteminin belirli aralıklarla uygulanması, sabit sipariş periyodu yöntemini oluşturur.
İşletmelerin sabit sipariş periyodu yönteminde dikkat etmesi gereken en önemli detay sipariş talebinin az ya da yoğun olduğu dönemleri iyi gözlemleyebilmektir.
Fiziksel stok kontrol yönteminde işletme personelleri mesai saatleri içinde veya mesai saatleri dışında stok sayımı için vakit harcarlar. Fiziksel stok kontrolü, çoğu zaman hatalı stok sayımına neden olabilecek geleneksel stok kontrol yönetim şeklidir. Bu stok yönetimi modelinde, işletmeler daha fazla insan gücüne ihtiyaç duyabilir. Bu da işletmeler için ek maliyet oluştururken aynı zamanda stok sayımı manuel olarak yapıldığı için hatalı stok sayımına neden olabilir. Böylece satış kaybı yaşanabilir.
2- Yazılımsal stok kontrol yönetimi
Günümüzde küçük, büyük birçok işletme mevcut personelinin verimliliğini artırmak, maliyet kaybını önlemek amacıyla yazılımsal stok yöntemlerini kullanmaya başladı. Özellikle e-ticaret dünyasında iş7/24 satış almaya hazır olmak için stoklarının güncel olması gerekir. E-ticarette büyümek isteyen işletmelerin stok yönetimi gibi önemli bir konuyu geleneksel stok kontrol yöntemleriyle takip etmesi oldukça zordur. Stok kontrol sistemi olarak yazılımsal çözümler işletmelerin hızlı ve hatasız stok kontrol yönetimi yapmasını sağlar.
İşletmeler, yazılımsal stok kontrol yöntemiyle, fiziksel depoları kaç tane olursa olsun depolarını, pazaryerleri ve web sitelerini entegre ederek tek bir yerden stok yönetimi yapabilirler.
E-ticaret stok kontrolü, işletmenizin karlılığı ve müşteri memnuniyeti için önemli bir faktördür. Yazılımsal çözümlerle işletmenize uygun bir stok yönetimi yöntemi kullanarak etkili ve verimli bir stok kontrolü sağlayabilirsiniz.
