Gümrük vergisi, ithalat veya ihracat yaparken ürünlerinizin gümrükten sorunsuzca geçebilmesi için ödenen vergi türüdür. Ödeme tutarı ülkelerin vergi oranlarına, ürünün değerine göre değişiklik gösterir.
Uluslararası ticaret işlemlerinde hesaplanan gümrük vergisi hakkında bilmeniz gerekenleri bu yazımızda bulabilirsiniz. Gümrük vergisi nedir? Gümrük vergisi nasıl hesaplanır? Gümrük vergisinin muafiyeti nedir? Gibi tüm sorularınızın cevabı yazımızda.
Gümrük Vergisi nedir?
Gümrük vergisi, bir ülkenin sınırlarını geçen veya ithal edilen ürünlere uyguladığı vergidir. Bu vergi, genellikle ithalatçı veya ihracatçı tarafından ödenir. Gümrük vergisi, yerel üretimi koruma, ticaret dengesi düzenleme, vergi geliri elde etme ve tüketici sağlığına veya güvenliğine ilişkin düzenlemeleri uygulama gibi amaçlarla kullanılır.
Gümrük vergisi, genellikle ithal edilen ürünlerin değerine, miktarına veya ağırlığına göre belirlenir. Ürünün türüne, menşe ülkesine ve diğer faktörlere bağlı olarak vergi oranları değişebilir. Gümrük vergisi, ürünün ithalatının maliyetini artırarak, yerel üretimi teşvik edebilir. Bu nedenle gümrük vergileri, bir ülkenin ticaret politikasının önemli bir bileşeni olarak kabul edilir.
Gümrük vergileri, uluslararası ticaretteki düzenlemelerle ve serbest ticaret anlaşmalarıyla da ilişkilidir. Ülkeler arasında serbest ticaret anlaşmaları veya gümrük birliği anlaşmaları varsa, bu anlaşmalar çerçevesinde gümrük vergileri düşük veya sıfır olabilir. Bu, ticaretin serbestleştirilmesini ve mal ve hizmetlerin daha serbest bir şekilde akmasını teşvik etmeyi amaçlar.
Her ülkenin kendi gümrük vergisi politikaları ve oranları vardır, bu nedenle uluslararası ticaret yaparken bu vergilere dikkat etmek ve uygun şekilde hesaba katmak önemlidir.
Türkiye ithalat ve ihracat işlemlerinde gümrük sınırında uygulanan vergi uygulaması, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile ürün gruplarına göre uygulanacak vergi oranları belirlenmiştir.
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Gümrük Rehberi sayfasında güncel gümrük kurallarını takip edebilirsiniz.
Gümrük Vergisi hesaplama nasıl yapılır?
Gümrük vergisi hesaplanırken, ticari faturada beyan edilen eşyanın değeri, tüm sigorta bedelleri ve taşıma bedelinin bir yüzdesine alınarak hesaplanır. Ardından bu değer gümrük tarife kodunun (GTİP) gümrük vergisi yüzdesi ile çarpılır. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numarası (GTİP); bir ürünün Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki yerini belirleyen 12 basamaklı koda denir. Gümrük tarifesine göre CIF Kıymet (Eşya Bedeli + Navlun (Uluslararası taşıma bedeli) + Sigorta) formülize edilebilir.
Gümrük vergisinin hesaplamasında 3 temel faktör dikkate alınır:
- Eşyanın tarife sınıflandırması: Tarife sınıflandırılması, uluslararası ticarette yer alan tüm kurumların ortak bir dille konuşabilmesini sağlanabilmesi için ihracatı yapılan eşyaların sistematik olarak aynı şekilde sınıflandırılmasıdır. Eşyaların tarife sınıflandırılmasıyla ilgili daha detaylı bilgi için Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan tarife sınıflandırması sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
- Eşyanın menşei: Menşei kavramı piyasaya sürülen bir malın sahip olduğu ekonomik değerin hangi ülkeye ait olduğunu ifade etmek için kullanılır. Eşyaların menşei ile ilgili daha detaylı bilgi için Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Eşyanın menşei nedir?” sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
- Eşyanın gümrük kıymeti: Uluslararası gönderimi yapılacak olan eşyanın mali değeri üzerinden alınan gümrük vergilerinde vergin matrahı eşyanın gümrük kıymetidir. Eşyaların gümrük kıymet ile ilgili daha detaylı bilgi için Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan eşyanın gümrük kıymeti sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Gümrük Vergisinin sorgulaması nasıl yapılır?
“Gümrük Vergi ve Ceza Borcu Sorgulama Sistemi” üzerinden gümrük vergi sorgulama işlemi yapılabiliyor. Ticaret Bakanlığı’nın Gümrük Vergi ve Ceza Borcu Sorgulama Sistemi bağlantısına tıklayarak gümrük vergisi borcunuzu öğrenebilirsiniz.
Gümrük Vergisi nasıl ödenir?
Gönderiminize ait gümrük vergisi belirlendikten sonra tarafınıza SMS ile bildirilir. Bilgilendirmeyi aldıktan sonra kamu bankaları üzerinden veya gümrük saymanlıkta bulunan veznelerden ödeme yapabilirsiniz. Ayrıca kargo firmalarının bazılarında operatör üzerinden gümrük vergisi ödeme imkanı bulunuyor. Telefonunuza kargo firmasından gelen kısa mesajda bulunan bilgi ve ödeme linki üzerinden operatörünüz üzerinden verginizi ödeyebilirsiniz. Bu ödediğiniz vergi operatörünüz tarafından telefon faturanıza yansıtılır.
Gümrük Vergisi ödemelerinizi yetki verilmiş olan belirli bankalara yapabilirsiniz. Gümrük Vergisi ödenen kamu bankalar aşağıdaki gibi:
- T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
- Türkiye Halk Bankası A.Ş.
- Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
- Ziraat Katılım Bankası A.Ş.
- Vakıf Katılım Bankası A.Ş.
- Türkiye Emlak Katılım Bankası A.Ş
Gümrük Vergisi Muafiyeti nedir?
Yurt dışından ithal edilen ya da yurtdışına ihraç edilen bazı ürünler için gümrük vergisinin alınmamasına Gümrük Vergi Muafiyeti deniyor.
4458 numaralı Gümrük Kanunu Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Madde 167 göre gümrük vergisinden muaf olan ürünler aşağıdaki gibidir.
1. Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya,
2. Mütekabiliyet esasına göre ithal edilen diplomatik eşya,
3.Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Savunma Sanayii Başkanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğünün münhasıran asli görevleri ile Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketinin faaliyet alanı ve Müsteşarlığın kaçakçılıkla mücadele görevi ile ilgili olarak ithal edecekleri her türlü araç, gereç, silah, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ve bunların araştırma, geliştirme, eğitim, üretim, modernizasyon ve yazılımı ile yapım, bakım ve onarımlarında kullanılacak yedek parçalar, akaryakıt ve yağlar, hammadde, malzeme ile bedelsiz olarak dış kaynaklardan alınan yardım malzemesi
4.Gerçek kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulacak şahsi eşyadan;
a) Yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait, alındığı tarihte üç yaşından büyük olmayan kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtaları,
b) Yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait her türlü kullanılmış ev eşyası,
c) Yerleşim yeri Türkiye’de olan bir Türk ile evlenerek veya evlenmek üzere Türkiye’ye gelen kişilere ait çeyiz eşyası,
d) Miras yoluyla intikal eden kişisel eşya,
e) Türkiye’ye öğrenim görmek amacıyla gelen öğrencilere ilişkin eğitimle ilgili malzemeler ve eğitimle ilgili diğer ev eşyası,
f) Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak çıkan gerçek kişilerin geri getirdiği kullanılmış ev eşyası,
g) Yerleşim yeri Türkiye dışında olan gerçek kişilerin Türkiye’de satın aldıkları veya kiraladıkları konutlarında kullanılmak üzere geçici veya kesin olarak getirdikleri ev eşyası,
h) Yolcuların kendi kullanımlarına mahsus ticari mahiyette olmayan kişisel eşya,
5. Gerçek kişilerce serbest dolaşıma sokulacak diğer eşyadan;
a) Değeri 430 EURO’yu geçmemek üzere yolcuların beraberindeki hediyelik eşya,
b) Şeref nişanları veya ödülleri,
c) Uluslararası ilişkiler çerçevesinde alınan hediyeler,
6. Cumhurbaşkanınca belirlenecek kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından ticari gaye güdülmemek ve amacı doğrultusunda kullanılmak üzere ithal edilen eşyadan;
a) Eğitim, bilim ve kültürel amaçlı eşya ile bilimsel alet ve cihazlar,
b) Tıbbi teşhis, tedavi ve araştırma yapılmasına mahsus alet ve cihazlar,
c) Bilimsel araştırma amacına yönelik hayvanlar ile biyolojik veya kimyasal maddeler,
d) İnsan kaynaklı tedavi edici maddeler ile kan gruplama ve doku tipi ayırma belirteçleri,
e) İlaç özelliği olan ürünlerin kalite kontrolü amacına yönelik maddeler,
f) Ulusal araştırma geliştirme kurumları tarafından yürütülen veya desteklenen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere ithal edilen eşya,
7. Bir ticari faaliyetin yürütülmesi ile bağlantılı ithalat;
a) İşyeri nakli suretiyle ithal edilen sermaye malları ve diğer malzemeler,
b) Türkiye Gümrük Bölgesinde faaliyette bulunan çiftçilerin, komşu ülkedeki mülklerinden elde ettikleri ürünler,
c) Komşu ülkelerdeki çiftçiler tarafından Türkiye Gümrük Bölgesindeki mülklerinde kullanılmak üzere getirilen, toprak ve ekinlerin işlenmesi amacına yönelik tohum, gübre ve diğer ürünler,
d) Ticari mahiyet arz etmeyen numuneler,
i – Önemli değeri olmayan numunelik eşya ve modeller,
ii – Basılı reklamcılık dokümanları ve reklamcılık amacına yönelik malzemeler,
iii – Bir ticari fuarda veya benzeri bir faaliyette kullanılan veya tüketilen ürünler,
e) İnceleme, analiz veya test amaçlı olarak ithal edilen eşya,
8. Ulaştırmacılıkta kullanılan eşya;
a) Taşıma sırasında eşyanın istifi ve korunması için yardımcı maddeler,
b) Canlı hayvanların nakli sırasında kullanılan kuru ot, yem ve yiyecek maddeleri ile ilaçları,
c) Ulaşım araçları ile özel konteynerlerde mevcut bulunan akaryakıt ve madeni yağları,
d) Deniz ve hava ulaşım araçlarına ait donatım ve işletme malzemesi,
e) Yolcu ve yük taşımacılığı faaliyetlerinde bulunan hava yolu şirketlerinin bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere ithal edilen hava taşıtları, motorları ve bunların aksam ve parçaları,
9. Bilgi materyali ithalatı;
a) Yayın hakları veya endüstriyel ve ticari patent haklarını koruyan örgütlere gönderilen eşya,
b) Turistik reklamcılık malzemeleri,
c) Ticari değeri olmayan çeşitli belge ve eşya,
10. Cenaze ve cenaze ile ilgili eşyanın ithali;
a) Savaş kurbanları anıtları ile mezarlıkların yapımı, bakımı ve süslenmesi amacına yönelik eşya,
b) Tabutlar, cenaze kül kapları ve süsleme niteliği olan cenaze levazımatı,
11. Diğer eşya;
a) Malül ve engellilerin kullanımına mahsus eşya,
b) Tabiî afetler, tehlikeli ve salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylar ile büyük nüfus hareketleri gibi kriz hallerinden zarar görenlere gönderilen eşya,
c) Türkiye’de düzenlenen uluslararası spor müsabakalarında kullanılmak üzere getirilen eczacılık ürünleri
Ülkelere göre Gümrük Vergisi oranları nedir?
AB üyesi ülkeler ile Türkiye arasında yapılan ithalat veya ihracat işlemlerinde uygulanan gümrük vergisi oranı %18’dir. AB üyesi olmayan ülkeler ve Türkiye arasında yapılan ithalat veya ihracat işlemleri ise %20’lik bir vergi oranı bulunuyor.
İlave Gümrük Vergisi nedir?
İthal edilen bazı ürünlerden gümrük vergisine ek olarak alınan vergiye ilave gümrük vergisi denir. İlave gümrük vergisiyle yerli üreticilerin ve iç piyasanın korunması amaçlanır.
İlave Gümrük Vergisi (IGV), bir ülkenin dış ticaret politikalarının bir parçası olarak uygulanan ek gümrük vergisidir. İlave Gümrük Vergisi, genellikle ithal edilen belirli ürünler için ek bir vergi veya ek ücret olarak alınır. Bu tür vergiler, yerel endüstrileri korumak, döviz rezervlerini artırmak veya diğer ekonomik amaçlar için kullanılabilir.
İlave Gümrük Vergisi, ithalatçı tarafından ödenir ve ithalatçının ithalat işlemi sırasında ödemesi gereken gümrük vergisine ek olarak tahsil edilir. Bu tür vergiler, ithalatçının maliyetlerini artırabilir ve ithalatı kısıtlamak veya ithalatçıları yerel ürünleri tercih etmeye teşvik etmek amacıyla kullanılabilir.
Her ülkenin kendi gümrük politikaları ve İlave Gümrük Vergisi oranları vardır. İlave Gümrük Vergisi oranları ürün türüne, ülkeye ve döneme göre değişebilir. İlgili ülkenin gümrük otoritesi veya ticaret bakanlığı, ilave gümrük vergisi oranlarını ve uygulama kurallarını belirler. İthalat yapmayı planlayan işletmeler veya kişiler, ilave gümrük vergisi oranlarını ve gereksinimlerini önceden araştırmalı ve dikkate almalıdır.
İhracatta gümrük işlemleri nasıl yapılır?
Gümrük işlemlerinin ilk adımı, gümrük beyanında bulunmanız. Türkiye’den yurt dışına ihracat yapacağınızı gümrük idaresine bildirirken gümrük beyannamesinin ihtiyacınız olacak. Gümrük beyannamesi formunda gönderici-alıcı firma bilgileri, kıymet, tarife, menşe, taşıma bilgileri, vergiler gibi bilgiler yer alıyor. Gümrük beyannamesini BİLGE sistemini (Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri) kullanarak elektronik ortamda vermelisiniz. Kullanıcı adı ve şifre almanız için herhangi bir gümrük müdürlüğüne başvurmanız yeterli.
Onay sürecinde Gümrük Müdürlüğü ürününüzü incelemek isteyebilir, buna “eşyanın fiziki muayenesi” deniyor. Gümrük müdürlüğü ihraç etmek istediğiniz ürünler için gümrük beyanınızı kontrol edip onayladığında ihracat yapmak için hazırsınız demektir.
Uçtan uca e-ticaret çözüm ortağınız fiCommerce ile Avrupa’nın önde gelen pazar yerlerinde satış yapmaya zahmetsizce başlayabilirsiniz. fiCommerce’in uzman ekibiyle kendi dilinizde iletişimde olarak e-ticaret sitenizi geliştirebilir, farklı dillerde müşteri hizmetleri desteği alabilir ve farklı ülkelerdeki pazar yeri mağazalarınızı yönetebilirsiniz. Detaylı bilgi almak için iletişim formunu doldurun.
2023 Genç Girişimci Desteği Rehberi yazımıza da göz atmanızı öneririz.
